https://www.mdpi.com/journal/applsci
Skuteczność i toksyczność preparatu VarroMed® stosowanego do zwalczania Varroa destructor w różnych porach roku i na różnych obszarach geograficznych
Maja Ivana Smodiš Škerl 1,*, Jorge Rivera-Gomis2 , Ivana Tlak Gajger 3, Jernej Bubnicˇ 1, Gabriela Talakic´3 , Giovanni Formato2, Alessandra Baggio4 , Franco Mutinelli 4, Wim Tollenaers5 , Dries Laget6 , Valeria Malagnini 7, Livia Zanotelli7 i Marco Pietropaoli2
Substancjami czynnymi leku VarroMed® są kwas mrówkowy (5 mg/ml) i kwas szczawiowy dwuwodny (44 mg/ml). Producent nie podaje konkretnego zakresu temperatury ani wilgotności otoczenia, w którym można stosować VarroMed®.
Oceniliśmy działanie leku VarroMed® we Włoszech (klimat umiarkowany kontynentalny/śródziemnomorski), w Słowenii i Chorwacji (klimat umiarkowanie ciepły i deszczowy kontynentalny) oraz w Belgii (klimat umiarkowany morski) w 2018 r.
Do każdej próby zorganizowano dwie grupy doświadczalne jednorodne pod względem siły i stopnia porażenia Varroa. W obu protokołach rodziny pszczele poddano działaniu preparatu VarroMed® (grupa leczona), podczas gdy drugą grupę pozostawiono bez leczenia (kontrola). Główne różnice między tymi dwoma protokołami polegały na braku czerwiu w protokole zimowym i jego obecności w protokole letnio-jesiennym, a także na czasie trwania leczenia wynikającym z liczby zastosowań preparatu VarroMed®. Zgodnie z instrukcjami podanymi na etykiecie, zabiegi jesienią należy wykonywać w zależności od zmniejszającej się populacji kolonii, 3 do 5 razy w odstępie 6 dni. Zimą preparat należy stosować tylko raz, na początku okresu bez czerwiu i w ulach, w których występuje Varroa.
W celu oceny zmian siły rodziny pszczelej spowodowanych stosowaniem preparatu VarroMed®, bezpośrednio przed rozpoczęciem i po zakończeniu okresu leczenia oceniano liczbę dorosłych pszczół i pokrycie czerwiu. Zgodnie z zaleceniami producenta, VarroMed® przed użyciem ogrzewano w temperaturze 25-35◦ C, wstrząsano i podawano między ramki ula całkowicie zajętymi przez pszczoły.
Jako zabieg uzupełniający polegający na zastosowaniu syntetycznych środków warrobójczych o różnym mechanizmie działania użyto produktów na bazie amitrazu i tau-fluwalinatu.
Skuteczność akarycydu VarroMed® zarejestrowana podczas letnio-jesiennych badań wahała się od 71,2% przy trzykrotnym zastosowaniu (Chorwacja) do maksymalnie 89,4% (Belgia) przy pięciokrotnym zastosowaniu.
Próba letnia: nie odnotowano statystycznie istotnych różnic między lokalizacjami, a liczbą zastosowanych zabiegów (trzy lub pięć) nie miała związku z naturalną liczebnością osypu roztoczy przed zabiegiem.
Próba zimowa: w rodzinach, w których stosowano VarroMed w okresie zimowym, przy braku czerwiu, odnotowana skuteczność waha się od 71,8% do 95,6%.
Nie zaobserwowano śmiertelności matki pszczelej ani objawów klinicznych innych chorób.
W czasie badań letnio-jesiennych średnie temperatury środowiska podczas zabiegów VarroMedu były następujące: 30,2 ± 2,5 ◦C w Chorwacji; 23,6 ± 1,3 ◦C we Włoszech; 15,6 ± 4,2 ◦C w Słowenii; 12,4 ± 2,7 ◦C w Belgii. Podczas prób zimowych odnotowano następujące średnie temperatury środowiska: 7,4 ± 3,4 ◦C i 6,4 ± 3,2 ◦C we Włoszech; 4,2 ± 4,6 ◦C w Chorwacji i 3,3 ± 2,6 ◦C we Włoszech Levico.
Dyskusja
W naszym badaniu podawaliśmy preparat VarroMed® w kilku pasiekach o różnych warunkach klimatycznych. Średnie temperatury w pobliżu pasiek doświadczalnych w Chorwacji, Włoszech, Słowenii i Belgii wykazują wszechstronny zakres (30,2-12,4◦ C) tylko w letnio-jesiennym okresie leczenia w 2018 roku. Nasze wyniki pokazują, że skuteczność leczenia VarroMed® wynosiła powyżej 70% i nie była wysoce zmienna, niezależnie od obecności czerwiu pszczoły miodnej i temperatury otoczenia. Kolonie były leczone w okresie bez czerwiu w okresie letnim (przy użyciu technik przerywania rozwoju czerwiu, takich jak umieszczanie matek w klatkach lub usuwanie czerwiu), a skuteczność w zwalczaniu roztoczy wynosiła od 48 do 89%.
Protokoły zabiegów przeciwko V. destructor mogą wymagać dość długiego czasu (ponad 40 dni), aby osiągnąć wysoką skuteczność akarycydu, zwłaszcza w rodzinach z czerwiem o wysokim poziomie porażenia. Próby terenowe przeprowadzono w rodzinach pszczelich o średnim stopniu porażenia, dlatego też zastosowane leczenie było odpowiednie. W pasiekach doświadczalnych skuteczność wynosiła od 71,2 do 89,3% przy stosowaniu leku w okresie letnio-jesiennym. Tlak Gajger i Sušec odnotowali jeszcze wyższą skuteczność (91,5%) w okresie letnim. W zabiegach zimowych opisanych w niniejszej pracy, ogólna skuteczność akarycydów wynosiła od 71,8 do 95,6%. Według raportu Europejskiej Agencji Leków skuteczność zimowego zabiegu z użyciem VarroMedu® wynosiła 88%. Poziom skuteczności leczenia preparatem VarroMed® w okresie letnio-jesiennym i zimowym uznano za wystarczający, co można potwierdzić na podstawie średniej liczby upadków roztoczy po klateczkowaniu matki i leczeniu uzupełniającym.
Ogólnie rzecz biorąc, zastosowanie kwasu szczawiowego w postaci leku z syropem cukrowym zwiększa skuteczność zwalczania roztoczy Varroa.
Biorąc pod uwagę aspekty toksyczności, oceniliśmy wpływ na siłę rodzin pszczelich po zastosowaniu leku VarroMed®. Stwierdziliśmy, że zmniejszenie liczby pszczół miodnych i czerwiu w ulach, w których stosowano lek, było bardzo niskie lub nieistotne we wszystkich krajach i we wszystkich sezonach stosowania leku, z wyjątkiem Belgii, gdzie w leczonych rodzinach zaobserwowano mniejszą liczbę pszczół miodnych, a niektóre z nich nawet padły. Stwierdzenie to można wyjaśnić brakiem idealnego połączenia temperatury (poniżej 15◦ C), leczenia (kilka zastosowań) i stanu rodzin pszczelich (zmniejszająca się populacja rodzin) w czasie badań terenowych.
Należy podkreślić, że z naszych danych wynika, że nie ma potrzeby przeprowadzania zabiegów w przypadku braku czerwiu (np. stosowania klatek dla matek), ponieważ w obu przypadkach (z czerwiem lub bez) zaobserwowano wysoką skuteczność leku. Zabiegi powtarzano kilkakrotnie, a czas trwania zabiegów obejmował okres dłuższy niż okres rozwoju robotnic od jaja do wylęgu.
Na koniec warto zauważyć, że producent VarroMedu® pozostawia pszczelarzom decyzję o zastosowaniu lub nie dodatkowego leczenia, w oparciu o poziom inwazji Varroa uzyskany po poprzednim leczeniu. Takie podejście do leczenia roztoczy Varroa, oparte na zintegrowanej ochronie przed szkodnikami (IPM), obejmuje wdrożenie dobrych praktyk pszczelarskich i edukację pszczelarzy w celu osiągnięcia zrównoważonego i skutecznego pszczelarstwa.
Streszczenie
VarroMed® to „miękki akarycyd“ zarejestrowany dla pszczół miodnych na rynku Unii Europejskiej od 2017 r. do zwalczania Varroa destructor. Naukowcy biorący udział w projekcie byli partnerami z różnych krajów w grupie zadaniowej ds. zwalczania warrozy stowarzyszenia COLOSS.
Naszym celem była ocena skuteczności działania (skuteczności akarycydu i toksycznego wpływu na pszczoły miodne) leku VarroMed® w różnych warunkach klimatycznych.
Nasze wyniki w badanych pasiekach wykazały:
- skuteczność w zakresie od 71,2 do 89,3% w okresie letnio-jesiennym i od 71,8 do 95,6% w okresie zimowym,
- nie zaobserwowano toksycznego działania na pszczoły,
- zabieg można skutecznie stosować zarówno w rodzinach z czerwiem, jak i bez czerwiu.
